گُل زوفا در طب سنّتیِ یونانی و ایرانی، دو گیاه متفاوت از تیره نعنائیان است که در اکثر منابع مکتوب و مجازی، ویژگی‌ها و خواص و کاربرد زوفای رومی را برای زوفای ایرانی برشمرده‌اند که البته نادرست است.
در این نوشتار به تفاوت‌های این دو گیاه دارویی از منظر گیاه‌شناسی پرداخته شده است.
1- زوفای اروپایی (رومی)
Hyssopus officinalis L.
Syn.: H.angustifolius M.Bieb. , H.officinalis var.angustifolius (M.Bieb.) Benth.
Hyssop واژه‌ای یونانی است که در معنا، به خاصیت پاک‌کنندگی و ضدعفونی‌کنندگی اشاره دارد. دیوسکورید طبیب، نام Hyssopus را از آن گرفته است و لینه گیاه‌شناس، این
گیاه دارویی را Hyssopus officinalis نام‌گذاری نموده است. به همین جهت، در فارماکوپه‌ها و کتاب‌های گیاهان دارویی اروپا، کاملاً شناخته شده است و ابوریحان نیز در کتاب
صیدنه، ذیل واژه زوفا اشاره دارد که آن را از روم آورند و «سعتر رومی» گویند که همان «زوفای رومی» باشد؛ اما در ترجمه منابع خارجی به فارسی و یا برخی کتاب‌هایی که به
فارسی نوشته شده است، بدون توجه به تفاوت زوفای رومی با زوفایی که در ایران مصرف می‌شود، هر دو را معادل و منطبق برهم دانسته‌اند.
زوفای رومی گیاهی چندساله و بوته‌ای به ارتفاع 15 تا 40سانتی‌متر با ساقه‌های متعدد و تقریباً بدون انشعاب است. گل‌آذین آن، سنبله‌مانند و متشکل از چرخه‌های گل نزدیک به‌هم
و یکطرفه و دراز است. جام گل، آبی مایل به بنفش یا ارغوانی و به طول10 تا 16میلی‌متر است. این گیاه در ایران فقط در شمال به‌صورت خودرو دیده می‌شود و در مازندران، به نام
محلی ترم یا تروم شناخته می شود. مخزن‌الادویه، تروم را به اشتباه استوخودوس ذکر کرده است.
2- زوفای ایرانی (شرقی)
Nepeta bracteata Benth.
آنچه که در طبّ سنتی ایران از دیرباز در درمانگری و بازار گیاهان دارویی به نام «گل زوفا» شناخته می‌شده است، در حقیقت گل‌آذین‌های متراکم و کروی‌شکل گیاه N. bracteata می‌باشد که در کتاب فرهنگ نام‌های گیاهان ایران (مظفریان، 1375)، از آن به نام «پونه‌سای برگه‌دار» یادشده است؛ اما این گیاه در بین مردم به نام زوفا و در برخی مناطق خراسان به نام زیپا معروف است.
این گیاهِ یکساله و کوچک، معمولاً از قاعده دارای انشعابات دوشاخه‌ای و به‌صورت خوابیده بر روی زمین است. گل‌آذین آن به‌صورت کاپیتول کروی متشکل از چرخه‌های متعدد نزدیک به‌هم است. جام گل، قرمز مایل به سفید و به طول 6 تا 7میلی‌متر می‌باشد. در مخزن‌الادویه و تحفه حکیم مؤمن هم اشاره شده است که گیاهی مفروش بر زمین با شاخه‌های پُرگِرِه است که منظور از گره، همان کاپیتول‌های گل‌آذین می‌باشد. از دو گیاه مشابه دیگر به اسامی N. ispahanica وN. micrantha هم به‌عنوان گل زوفا یاد شده است؛ ولی غالباً N. bracteata به نام گل زوفا در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
